Sorularla ATR Belgesi

1) A.TR Dolaşım Belgesi nedir?

Türkiye veya Toplulukta serbest dolaşımda bulunan eşyanın Türkiye-Avrupa Topluluğu gümrük birliği çerçevesinde tercihli rejimden yararlanabilmesini sağlamak üzere, gümrük idaresince ya da bu idare tarafından yetki verilmiş kuruluşlarca düzenlenip gümrük idaresince vize edilen belgedir. Yani, eşya AB üyesi ülkelerden A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde gelmez ise eşyaya 3. ülkelere uygulanan vergi oranları uygulanır.

Bu belge, Türkiye ile Avrupa Topluluğu arasındaki sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım ürünleri ticaretinde kullanılan, eşyanın Türkiye ve Toplulukta serbest dolaşımda olduğunu gösteren ve o eşyanın tercihli rejimden faydalanmasını sağlamaktadır.

2) A.TR Dolaşım Belgelerine ilişkin yürürlükteki mevzuat nedir?

A.TR Dolaşım Belgelerine ilişkin hükümler 03.09.2002 tarihli ve 24865 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2002/4616 sayılı “Türkiye ile Avrupa Topluluğu Arasında Oluşturulan Gümrük Birliğinin Uygulanmasına İlişkin Esaslar Hakkında Karar” ile düzenlenmiştir.

3) Hangi ülkelere yapılan ihracatta A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenebilir?

AB Gümrük Bölgesi Federal Almanya Cumhuriyeti, Fransa Cumhuriyeti, İtalya Cumhuriyeti, Belçika Krallığı, Lüksemburg Büyük Dükalığı, Hollanda Krallığı Danimarka Krallığı, İrlanda Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı, Yunanistan Cumhuriyeti, Portekiz Cumhuriyeti, İspanya Krallığı, Avusturya Cumhuriyeti, Finlandiya Cumhuriyeti, İsveç Krallığı, Kıbrıs, Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Macaristan, Slovenya, Litvanya, Letonya, Estonya ve Malta’ dan oluşmaktadır. Bu ülkelerle aramızdaki ticarette tercihli tarife uygulanmasını teminen A.TR Dolaşım belgesi düzenlenmektedir.

A.TR Dolaşım Belgesi, Türkiye’den Topluluğa veya Topluluktan Türkiye’ye doğrudan nakledilen eşya için düzenlenir.

4) A.TR Dolaşım Belgesi eşyanın KDV’den de muaf olmasını sağlar mı?
  
A.TR Dolaşım Belgesi eşyanın gümrük vergisinden muaf tutulmasını sağlamakta olup, eşyaya ait KDV tahsil edilmektedir. Bu durumda, KDV matrahı eşyanın CIF kıymetidir.

5) Hangi eşya için A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenmesi gerekmemektedir?

İlgili mevzuat uyarınca yolcu beraberi eşya ve posta gönderileri kapsamındaki eşya için A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenmesi gerekmemektedir.   
   
6) A.TR Dolaşım Belgesi almak için nereye başvurulur?

A.TR Dolaşım Belgesi almak için TOBB’a bağlı Ticaret Odalarına başvurulmaktadır.

7) “Serbest Dolaşımdaki Eşya” nedir?

Tümüyle Türkiye veya Topluluk’ta elde edilmiş olan ya da tamamı veya bir kısmı üçüncü ülkeler menşeli olup Türkiye ya da Toplulukta ithal işlemleri tamamlanmış, gerekli gümrük vergisi, eş etkili vergi ve resimleri tahsil edilmiş, bu vergi ve resimleri tam veya kısmi bir iadeden yararlanmamış eşyadır.

8 ) “Serbest Dolaşım” ve “Menşe” kavramları arasındaki fark nedir?

Her ne kadar tamamıyla Türkiye'de elde edilmiş, dolayısıyla, Türk menşeli olan eşya doğal olarak serbest dolaşımda olsa da, her Türk menşei kazanmış eşya, serbest dolaşımda olmayabilir. Örneğin, dahilde işleme rejimi kapsamında vergileri kısmen veya hiç ödenmeden .ithal edilen girdilerden Türkiye'de elde edilen nihai ürün, gördüğü işçilik ve işlemler nedeniyle Türk menşeini kazanmış olsa dahi, bünyesine giren ve dahilde işleme rejimi kapsamında vergileri tahsil edilmeyen girdilere ait telafi edici vergi tahsil edilmediği sürece serbest dolaşıma girmez. 
  
Bu itibarla, bünyesinde serbest dolaşımda olmayan yabancı girdi bulunan ürünler, ancak, tüm bu yabancı girdilerin vergilerinin ödenmiş olması şartıyla serbest dolaşıma girerler ve böylece bu ürünlerin Avrupa Topluluğuna ihracında A. TR Dolaşım Belgesi düzenlenebilir.

9) AB’den ithal edilen eşyanın AB’ye ihracı sırasında A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenebilir mi?

Eşyanın AB’den A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde ithal edilmesi halinde, bu belgeye istinaden eşyaya A.TR düzenlenebilecektir.

Ancak, AB’de serbest dolaşımda bulunan eşya ile birlikte bünyesinde 3. ülke menşeli girdi bulunduran eşyanın AB’ye ihraç edilmesi sırasında,  3. ülke menşeli girdilere ait telafi edici vergilerin ödenmesi şartıyla A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenebilir.   

10) A.TR Dolaşım Belgelerinin ihracat sırasında unutulması, yanlışlık, ihmal gibi nedenlerle düzenlenmediği veya teknik nedenlerle reddedildiği durumlarda ne yapılır?

Bu durumlarda A.TR Dolaşım Belgeleri ihracat tarihinden sonra düzenlenebilmektedir. Belgenin ''Sonradan Düzenlenmesi'' halinde gümrük idarelerince ilk düzenlendikleri tarih itibariyle değil sonradan düzenlenme tarihi itibariyle onaylanması gerekmektedir.
 
11) A.TR Dolaşım Belgesinin çalınması, kaybedilmesi veya hasar görmesi hallerinde ne yapılır?

Bu durumlarda, ihracatçı ilgili Ticaret Odasına başvurarak sertifikanın ikinci bir nüshasının düzenlenmesini talep edebilir.

Belgenin ''İkinci nüsha'' olarak düzenlenmesi halinde ilk düzenlenme tarihi itibariyle onaylanması gerekmektedir. İkinci nüsha belge ilk dolaşım belgesinin vize tarihinden itibaren geçerli sayıldığından ve dört aylık geçerlilik süreleri ilk vize edildikleri tarihten başladığından ikinci nüsha belgeler üzerine ilk dolaşım belgesinin vize tarihinin yazılması gerekmektedir.

12) A.TR Dolaşım Belgeleri bir veya birden çok A.TR Dolaşım Belgesi ile değiştirilebilir mi?

Türkiye ya da  Toplulukta bir gümrük idaresinin kontrolü altındaki eşyanın, tamamının ya da bir kısmının Türkiye ya da Topluluk sınırları içinde bir yere gönderilmesi amacıyla A.TR Dolaşım Belgesinin aslının bir ya da bir çok A.TR Dolaşım Belgesiyle değiştirebilmesi mümkündür.

13) A.TR Dolaşım Belgeleri hangi süre içerisinde gümrük idaresine ibraz edilmelidir?

Genel kural olarak, A.TR Dolaşım Belgesinin, ihracatçı ülke gümrük idaresince vize edildiği tarihten itibaren dört ay içerisinde ithalatçı ülke gümrük idaresine ibraz edilmesi gerekir.

14) A.TR Dolaşım Belgeleri düzenlenmesinde “basitleştirilmiş usul”den yararlanılabilir mi?

Müsteşarlıkça “Onaylanmış İhracatçı” yetkisi verilen gerçek ve tüzel kişilere, Ticaret Odaları tarafından düzenlenip, gümrük idaresine vize işlemi için ibraz zorunluluğu olmadan, A.TR Dolaşım Belgeleri düzenleme yetkisi verilebilmektedir.

15) A.TR Dolaşım Belgelerinin “sonradan kontrolü” nasıl gerçekleştirilir?

İthalatçı ülke gümrük idaresi, ihracatçı ülke gümrük idaresince verilen A.TR Dolaşım Belgelerinin  gerçekliği veya eşyaya ilişkin bilgilerin doğruluğu hakkında makul bir şüphesi olduğunda veya sondaj usulü ile A.TR Dolaşım Belgelerinin sonradan kontrolünü talep edebilir.

Sonradan kontrol talebinde bulunan ithalatçı ülke gümrük idaresinin, kontrol sonucundan en geç on  ay içerisinde haberdar edilmesi gerekmektedir.

16) A.TR Dolaşım Belgesini düzenleyen firma ile faturayı düzenleyen firma farklı olabilir mi?

İhracata konu eşyaya ait faturayı düzenleyen firma ile A.TR Dolaşım Belgesini düzenleyen firmanın faklı olması mümkündür. Eşyaya ait belgeler ile eşyanın uyumluluk arzetmesi ve mevzuata aykırı başka bir durum olmaması kaydıyla, bu şekilde düzenlenmiş Dolaşım Belgesi geçerli bir belge olarak kabul edilmektedir.

17) İthalatçı firmanın bulunduğu ülke ile fiilen ithalatın yapıldığı ülkenin faklı olması durumunda A.TR Dolaşım Belgesi hangi ülke dikkate alınarak düzenlenecektir?

İthalatçı firmanın bulunduğu ülke değil, doğrudan eşyanın gönderildiği ülke esas alınarak belge düzenlenmesi gerekmektedir.

18 ) İki adet orijinal A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenebilir mi?

İki adet orijinal Dolaşım Belgesi düzenlenmesi mümkün değildir. A.TR Dolaşım Belgelerinin “sonradan verilme” gibi istisnai haller hariç olmak üzere, ithalat işlemleri esnasında gümrük beyannamesi ekinde gümrük idarelerine ibraz edilmesi gerekmektedir. Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar çerçevesinde ithalata ait bilgi ve belgelerin bankalarca da istenebilmesi mümkündür, ancak bu husus iki adet orijinal Dolaşım Belgesi düzenlenmesini gerektirmemektedir.

19) Tasfiyelik hale gelmiş ve ihale yoluyla satılmış olan eşyaya A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenebilir mi?

4458 sayılı Gümrük Kanununun 178 nci maddesine istinaden 03.01.2001 tarihli ve 24276 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tasfiye Tüzüğü”nün “Eşyanın Bedelinin Tespiti” başlıklı 6 ncı maddesinin (a) fıkrasında “Tasfiye edilebilir hale gelmiş olan eşyanın bedelinin tespitinde gümrüklenmiş değeri esas alınır…” denilmektedir. Aynı Tüzüğün “Tanımlar” başlıklı 2 nci maddesinin (e) fıkrasında “eşyanın gümrüklenmiş değeri” ifadesi “eşyanın Gümrük Kanununun 23-31 inci maddelerine göre hesaplanacak gümrük kıymetine gümrüklerce alınan vergi, resim ve fonların eklenmesiyle bulunacak değer” şeklinde tanımlanmıştır. Bu itibarla, tasfiyelik hale gelmiş eşyanın gümrük vergileri ödenmiş ve serbest dolaşıma girmiş olduğundan mevzuata aykırı başkaca bir husus bulunmaması halinde söz konusu eşyaya A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenmesi mümkündür.    

20) A.TR Dolaşım Belgesi ile Menşe Şahadetnamesi düzenlenebilir mi?

Türkiye ile AB arasındaki Gümrük Birliği çerçevesinde eşyanın serbest dolaşım statüsünü tevsiken A.TR Dolaşım Belgesi ibraz edilmesi halinde, ithalata konu eşyanın gerçek menşeini belirleme konusunda ciddi ve somut gerekçelere dayanan tereddütlerin bulunması ve kesinlikle gerekli olması durumu saklı kalmak kaydıyla, menşe şahadetnamesi aranmamaktadır.

21) A.TR Dolaşım Belgelerinin 8 no.lu gözlemler bölümüne hangi ibareler yazılabilir?

Belgenin 8 no.lu hanesine yalnızca  “Sonradan Verilmiştir” ve “İkinci Nüsha” ibareleri yazılabilir. Belgenin “İkinci Nüsha” olarak düzenlenmesi halinde ilk Dolaşım Belgesinin seri no ve tarihi de 8 no.lu haneye yazılmalıdır. AB’den Türkiye’ye yapılan ihracatlarda ihracatçı ülke tarafından kullanılan basitleştirilmiş usul seçeneğine göre 8 no.lu kutuya “Basitleştirilmiş Usul” ibaresi de yazılabilmektedir.

Bu haneye “The goods are of Turkish Origin” gibi eşyanın menşeine ilişkin herhangi bir ibare yazılmaması gerekmektedir. 

22) “Onaylanmış Kişi” statü belgesine sahip firmanın Şubesi A.TR Dolaşım Belgesi düzenleyebilir mi?

“Onaylanmış Kişi” statü belgesine sahip firmaların aynı unvan ve sorumluluğu altındaki Şubelerince aynı yetki numarasına istinaden Türkiye Gümrük Bölgesinde serbest dolaşım hakkını kazanmış eşya için Dolaşım Belgesi düzenleyebilmektedir.

23) Serbest Bölgelerdeki eşya için A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenebilir mi?

Serbest bölgelerden AB’ye ihraç edilmek istenilen eşya için A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenmek istenilmesi halinde, Ön Statü Belgesinin gümrük idaresi ve ilgili Odaya ibraz edilmesi kaydıyla Dolaşım Belgesi düzenlenebilmektedir.

Eşyanın Türkiye’deki serbest bölgelerden Türkiye Gümrük Bölgesine getirilmesi veya Türkiye’den serbest bölgeye geri gitmesi halinde eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesinde serbest dolaşım hakkını kazanmış olduğunu kanıtlamak amacıyla Statü Belgesi kullanılmaktadır.

24) Kullanılmış eşyanın ihracatında A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenmesi için gerekli belgeler temin edilemediğinde ne şekilde işlem yapılmaktadır?

Gümrükler Genel Müdürlüğünün 2004/11 sayılı Genelgesine göre, A.TR Dolaşım Belgelerinin vize edilmesi için dolaşım belgesi kapsamı eşyanın temin ediliş belgeleri, üçüncü ülke menşeli girdi kullanılmış ise giriş beyannameleri, telafi edici vergi söz konusu ise tahsil edildiğine ilişkin gümrük vezne alındıları, üretici firmanın kapasite raporu gibi tevsik edici belgelerin temin edilmesinin mümkün olmadığı durumlarda, A.TR Dolaşım Belgelerinin Ticaret Odalarınca düzenlenmesi ve gümrük idarelerince vize edilmesine yönelik talepler eşyanın geçmiş yıllarda satın alınmış olması halinde Mali Müşavirliklerce Onaylı envanter kayıtlarının, cari yıl içinde satın alınmış olması halinde ise işletmenin yevmiye defterinde kayıtlı bulunduğu sayfanın yine Mali Müşavirliklerce onaylı fotokopisinin ibrazı şartıyla karşılanmaktadır.

25) “Eşyanın tanımı”nın A.TR Dolaşım Belgesinin 10 no.lu sütununa sığdırılamaması durumunda nasıl işlem yapılır?

Bu eşya için ikinci bir A.TR Dolaşım Belgesi düzenlenmektedir. 

26) Elle doldurulan A.TR Dolaşım Belgelerinin büyük harf kullanımı zorunlu mudur?

Türkiye ile AT Arasında Oluşturulan Gümrük Birliğinin Uygulanmasına İlişkin Esaslar Hakkında Bakanlar Kurulu Kararının 6 (b) maddesinde geçen “büyük matbaa harfleri” ifadesi “okunaklı matbaa harfleri” olarak değerlendirilmekte olup, mevzuata aykırı başkaca bir husus bulunmaması halinde Dolaşım Belgelerinin küçük matbaa harfleri ile doldurulmuş olması belgenin reddi için bir gerekçe teşkil etmemektedir.